Hollanda’da çok sağcı Özgürlük Partisi’nin (PVV) lideri Geert Wilders’in göç siyasetleri konusundaki uyuşmazlıkları münasebet göstererek koalisyondan ayrılmasıyla ülkede hükümet düştü ve erken seçimlerin 29 Ekim’de yapılmasına karar verildi.
Bloomberg’in tahliline nazaran, Wilders’in daha güçlü bir siyasi figür ve ülke siyasetinin kıymetli bir ismi olarak öne çıkmak ismine oynadığı bu “kumarın karşıt tepebileceğine” dair emareler ortaya çıktı.
Almanya’da da devrin başbakanı Olaf Scholz’un maliye bakanı ve dönemin Hür Demokrat Parti (FDP) önderi Christian Lindner’i vazifeden alma kararı üzerine FDP, bakanlarını koalisyondan çekmiş, bu da hükümetin düşmesine ve 23 Şubat 2025’te erken seçimlerin yapılmasına yol açmıştı. Ancak FDP erken seçimlerde yüzde 5’lik seçim barajını aşamayarak meclis dışı kaldı ve hükümetten çekilme planını çok evvelce yaptığı ortaya çıkan parti önderi Lindner siyaseti bıraktı. Hollanda’da yaşananlar da Almanya’da 2024 yılının sonunda yaşanan bu siyasi süreci akıllara getirdi.
TARİH TEKERRÜR EDECEK Mİ?
Bloomberg’in haberine nazaran, Wilders’in önünde 29 Ekim’deki seçime kadar kampanya yürütmek için uzun bir müddet bulunuyor. Çok sağcı siyasetçinin odak noktasında ise yeniden göç var.
Öte yandan, ABD’deki Lider Donald Trump idaresinin Hollanda’daki seçim üzerinde de tesirinin olabileceği düşünülüyor.
Groningen Üniversitesi’nden Doç. Dr. Stefan Couperus, “Jeopolitik bağlam ve Trump’ın ajandası düşünüldüğünde bu, seçmenlerin öngörülemez millyetçilerden bıkmasını beraberinde getirebilir” değerlendirmesinde bulundu.
Esasında PVV buna benzeri bir durumu daha evvel de yaşamıştı. 2012 yılında birinci Mark Rutte hükümetinin kemer sıkma tedbirlerini desteklemeyi reddeden partinin bundan sonra yapılan seçimde milletvekili sayısı azalmıştı. Bloomberg’e nazaran, birebir durumun bir daha gerçekleşmesi mümkün. Buna nazaran, Başbakan Dick Schoof’un idaresi tesirli olmasa da Wilders en büyük iktidar partisine liderlik ediyordu. Hasebiyle, çok fazla iş başaramamış olmasının getirdiği başarısızlıkla ilgili suçlamaları bertaraf etmekte zorlanabilir.
“KONU SORUMLULUK ALMAK OLDUĞUNDA ORTADA YOK”
Ülkedeki siyasi durum hakkında değerlendirmede bulunan Yeşil Sol-İşçi İttifakı lideri Frans Timmermans, bu hafta mecliste yaptığı konuşmada, “Kavga, uyuşmazlık ve sakinlik, bu kabinenin ülkeye sunduğu şey… Husus sorumluluk almak ve sıkıntı kararlar vermek olduğunda ise Wilders orada yok” tabirlerini kullandı.
PVV seçmenlerinin hükümet hakkındaki hayal kırıklığı, kendisini yapılan kamuoyu yoklamalarında da gösterdi. Buna nazaran, “EenVandaag” isimli haber kanalı için 16 binden fazla kişinin iştirakiyle yapılan ankete nazaran, hükümetin performansına onay veren parti seçmenlerinin oranı yarıdan fazla azalarak yüzde 13’e geriledi.
Bloomberg’in yorumuna nazaran, bu, kelam konusu seçmenlerin öbür bir partiye kayabileceği ya da “kayıtsızlığa teslim olabileceği” manasına geliyor.
Wilders ise geçen ay yaptığı bir toplumsal medya paylaşımında “Bir dahaki sefere başbakan ben olacağım” diye yazmıştı.
KOALİSYON İMKANLARI DARALIYOR
Fakat kelam konusu iktidar olduğunda yaklaşımlar ve taraflar süratle değişebiliyor olsa da partisini koalisyon hükümetinden çekme kararı sonrasında Wilders’in erken seçimden sonra koalisyon kurabileceği muhtemel ortaklarının listesi de daralabilir.
Anketlerde oylarını en fazla artıran parti olan Hristiyan Demokratik Çağrı partisi başkanı Henri Bontenbal, şimdiden Wilders ile işbirliğine kapıları kapatmış üzere görünüyor. Bontenbal, bahse ilişkin açıklamasında, “Wilders’in partisi demokrasiyi umursamıyor” diye konuştu. Merkez sağ NSC partisi de Wilders ile mümkün bir koalisyona şimdilik “Hayır” diyor.
Demokratlar 66 partisinin lideri Rob Jetten, mecliste yaptığı konuşmada Wilders’in “çok korkak bir lider” olduğunu söylerken, Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi önderi Dilan Yeşilgöz-Zegerius ise Wilders ile işbirliğine kapıyı aralık bırakarak “karar vermesi gerektiğini” söyledi.
ALMANYA’DA NE OLMUŞTU?
Almanya’da “tarfik ışığı” koalisyon hükümetini oluşturan Sosyal Demokrat Parti (SPD), Yeşiller ve liberal FDP ortasında bilhassa iktisat siyasetleri konusunda sorunlar yaşanıyordu.
Dönemin maliye bakanı Christian Lindner ve iktisat ve iklim koruma bakanı Robert Habeck ekonominin canlandırılması için farklı ve birbirlerinden bağımsız olarak teklifler sunmuş, partiler ortasında koordineli bir formda yapılmayan bu teklifler koalisyonda derin bir ayrışma olduğunu göstermişti.
Yaşanan fikir ayrılıkları nedeniyle, koalisyon ortağı FDP’nin lideri Lindner erken seçim önermiş, bunu reddeden başbakan Scholz ise Lindner’i bakanlıktan almıştı. Bunun üzerine Lindner, FDP’li tüm bakanları hükümetten çekmişti. Bunun tek istisnası ise FDP’li ulaştırma bakanı Volker Wissing olmuştu.
Almanya basınına yansıyan haberlere nazaran, FDP’nin aylar evvel, Normandiya Çıkarması’na atıfla ‘D-Day’ başlığını taşıyan koalisyondan ayrılma senaryosu hazırladığı ortaya çıkmıştı.
FDP, 23 Şubat 2025 tarihinde yapılan erken seçimde yüzde 5’lik seçim barajını geçemedi, FDP başkanı Lindner de seçim hezimetinin ardından parti liderliğini ve siyaseti bıraktı.
