Bilim insanları, Güneş Sistemi’nin erken periyotlarında suyun dış bölgelerde çokça bulunduğunu ve kuyruklu yıldızlar ile asteroitlerin yaklaşık 4 milyar yıl evvel Dünya’ya su taşıdığını uzun müddettir öne sürüyordu. Bu hipotez, yeni oluşmakta olan yıldız sistemlerinin direkt incelenmesine imkan tanıyan teknolojik gelişmelerle daha da güçleniyor.
Bu alandaki en somut kanıtlardan biri, gelmiş geçmiş en güçlü uzay teleskobu olarak bilinen NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu’nun gözlemleriyle elde edildi. Johns Hopkins Üniversitesi liderliğindeki araştırma takımı, birinci defa, Güneş gibisi genç bir yıldızın etrafında su buzu tespit etti.
Dünya’dan 155 ışık yılı uzaklıktaki HD 181327 isimli bu genç yıldız, yalnızca 23 milyon yaşında. Karşılaştırmak gerekirse Güneş Sistemi’nin yaşı 4,6 milyar yıldan fazla.
ETRAFINDAKİ DİSKTE KEŞFEDİLDİ
Henüz gezegenlerini bile oluşturmamış olan bu genç yıldızın etrafında, toz ve gazdan oluşan bir “gezegen öncesi” disk bulunuyor. Bilim insanları, James Webb’in kızılötesi spektrografı ile gerçekleştirdikleri gözlemlerde burada suyun kimyasal izlerine rastladı. Elde edilen bilgilere nazaran, buzun büyük kısmı sistemin dış halkasında bulunuyor ve bu halkanın kütlesinin yüzde 20’sinden fazlasını oluşturuyor.
Bilimsel mecmua Nature’da yayınlanan çalışmanın başyazarı Chen Xie, NASA tarafından yayımlanan basın açıklamasında şöyle konuştu:
“Webb, sırf su buzu değil, kristalize su buzu tespit etti. Bu buz çeşidi, Satürn’ün halkalarında ve Kuiper Kuşağı’ndaki cisimlerde de bulunuyor. Bu çeşit buzlar, gezegen oluşumunu kolaylaştırıyor. Ayrıyeten, vakitle karasal gezegenlere su taşıyabilecek gereçlerin bir kesimi olabilir.”
İÇ KISIMLARDA BULUNAMADI
Gözlemler, yıldıza yaklaştıkça buz ölçüsünün azaldığını gösteriyor. Diskin iç kısımlarında neredeyse hiç buz izine rastlanmazken, orta kısımlarda buz oranı yalnızca yüzde 8 civarında. Bu durumun, yıldızdan gelen morötesi ışınların buzu buharlaştırmasından kaynaklandığı düşünülüyor. Fakat kimi buzların kayalık cisimlerin ve gezegenimsi yapıların içinde gizli olması da ihtimaller ortasında.
Araştırmacılar, James Webb ve yakında fırlatılacak yeni kuşak teleskoplarla emsal sistemlerde su buzu arayışına devam etmeyi planlıyor. Bu çalışmalar, gezegen oluşum süreçlerini daha âlâ anlamamıza ve Güneş Sistemi’nin nasıl oluştuğuna dair yeni bilgiler edinmemize katkı sağlayacak.
