Kuzey ve Orta Amerika, tekrar ortaya çıkan “Yeni Dünya vida kurdu” (Cochliomyia hominivorax) olarak bilinen etçil sineğin tehlikesi altında.
Hem hayvanları hem de insanları gaye alan bu cinsle ilgili ihtarlarda bulunan uzmanlar, bu istilanın büyükbaş hayvancılığı büyük ölçüde etkileyebileceği görüşünde.
Dişi vida kurdu sineği, yara kokusunu algılayarak bu bölgelere yumurta bırakıyor. Yumurtadan çıkan larvalar ise canlı dokularla beslenerek derin yaralara, enfeksiyonlara ve tedavi edilmezse vefata yol açıyor.
1960’larda yalnızca Teksas’ta yılda 1 milyon enfekte hayvan tedavi ediliyordu.
YOK EDİLMİŞTİ, GERİ DÖNDÜ
1960-1990 yılları ortasında uygulanan “steril sinek yöntemi” sayesinde parazit ABD ve Meksika’dan büsbütün temizlenmişti. Bu yolda, çiftleşme sonrası yumurta bırakabilen dişi sineklerin üremesi engelleniyor, zira yalnızca steril erkeklerle çiftleşmeleri sağlanıyordu. 1982’de ABD’de vida kurdu büsbütün yok edilmişti.
Bu süreçte Panama’da kurulan bir tesiste hala haftalık 100 milyon steril sinek üretiliyor. Lakin bu hami bariyere karşın sinek 2022’den itibaren tekrar kuzeye ilerlemeye başladı. 2023’te Panama’da olaylar patladı, Kasım 2024’te ise Meksika’ya ulaştı.
MEKSİKA’DAN ABD’YE İLERLİYOR
Meksika’da şu ana kadar en az sekiz insan hadisesi kayda geçti. Orta Amerika’da yaklaşık 17 milyon büyükbaş hayvan risk altında. Şayet yayılım devam ederse, sırf Teksas ve Florida’da 14 milyon sığır tehdit altına girecek.
ABD, Meksika’dan canlı hayvan ithalatını süreksiz olarak durdurdu. Birebir vakitte bölge ülkeleriyle iş birliği içinde nezaret ve sinek üretimini artırmaya yönelik çalışmalar başlattı.
YENİ ÇABA PLANI
Başarılı bir çaba için, haftalık steril sinek üretiminin birkaç kat artırılması gerektiği belirtiliyor. 1980’lerde Meksika’da haftada 500 milyon sinek üretildiği biliniyor. Bu gayeye ulaşmak için ABD Tarım Bakanlığı, Meksika’daki bir meyve sineği üretim tesisini vida kurdu sineği üretimine de entegre ederek haftalık 60-100 milyon üretim kapasiteli hale getirmeyi planlıyor.
Ancak uzmanlara nazaran sırf sinek salımı kâfi değil. Anti-paraziter ilaçlarla enfeksiyonların tedavisi ve sineklerin hayvanlardan uzak tutulması, eğitimli çalışanla alanda aktif nezaret sağlanması da kritik değer taşıyor. Ayrıyeten iklim değişikliği nedeniyle geçmişte eradikasyona yardımcı olan serin havaların bu defa tesirli olmayabileceği uyarısı yapılıyor.
