Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nden (IfA) gökbilimciler, kainatı oluşturduğu varsayılan Büyük Patlama’dan (Big Bang) sonraki en güçlü kozmik patlamaları keşfetti.
Araştırmacılar bu fevkalâde patlamaları “ekstrem nükleer geçişler” (Extreme Nuclear Transients-ENT) diye isimlendirdi. Yeni keşfedilen bu olaylar, Güneş’ten en az üç kat daha büyük kütleye sahip yıldızların, devasa bir kara deliğe fazla yaklaşarak parçalanmasıyla ortaya çıkıyor.
Bu yıkım, çok uzak uzaklıklardan bile görülebilecek kadar büyük bir güç salınımına yol açarak, 100 süpernovadan daha fazla güç açığa çıkarıyor.
“FARKLI CANAVARLAR”
Bu hafta hakemli bilimsel mecmua Science Advances’ta yayınlanan çalışmaya liderlik eden Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nden Jason Hinkle, “Yıldızların kara delikler tarafından parçalandığı olayları 10 yıldan uzun müddettir izliyoruz. Fakat bu ENT’ler farklı canavarlar. Olağanda gördüğümüzden neredeyse 10 kat fazla parlaklığa ulaşıyorlar” dedi.
Hinkle, “ENT’ler birebir vakitte yıllarca parlak kalıyor ve bilinen en parlak süpernova patlamalarının güç çıktısını bile çok aşıyor” sözlerini kullandı.
Araştırmacılara nazaran bu devasa patlamalar galaksilerin merkezlerinde meydana geliyor ve daha evvel bilinen rastgele bir olaydan daha fazla güç yayıyor.
EN BÜYÜĞÜ 25 KAT FAZLA GÜÇ YAYDI
Elde edilen bilgilere nazaran, şimdiye kadar incelenen en enerjik ENT olan Gaia18cdj, bilinen en güçlü süpernovalardan 25 kat daha fazla güç saldı.
Tipik bir süpernova, Güneş’in 10 milyar yıllık hayatında ürettiği kadar enerjiyi bir yılda salarken, ENT’ler bu ölçünün 100 katını birebir müddette yayabilir.
Bu sıra dışı olaylar birinci olarak, Hinkle’ın Avrupa Uzay Ajansı’na ilişkin Gaia misyonundan gelen dataları sistemli olarak incelemesiyle fark edildi. Bilinmeyen süreksiz ışık patlamaları üzerine yaptığı taramada gökbilimci, galaksilerin merkezlerinden yayılan ve öteki süreksiz olaylardan farklı olarak yıllarca süren iki harika parlamaya rastladı.
“GEÇMİŞE BAKMAK”
Çalışmanın müelliflerinden Benjamin Shappee de keşfin ehemmiyetine dikkat çekerek şunları söyledi: “Bu olaylar, uzak galaksilerdeki muhteşem kütleli kara delikleri incelemek için çok pahalı bir araç. O kadar parlaklar ki, cihanın çok uzak bölgelerinden bile gözlemlenebiliyorlar. Astronomide uzaklara bakmak, geçmişe bakmak demektir.”
